Cái chết của ông Ahmed Wali Karzai, em trai Tổng thống Hamid Karzai, đã tạo ra một lỗ hổng quyền lực nguy hiểm không chỉ trong tỉnh Kandahar, nơi sinh ra phong trào Taliban, mà cả miền Nam Afghanistan
Jan Mohammad Khan Ảnh: N.M.
Hầu hết các nhà phân tích chính trị phương Tây đều có chung nhận định rằng Ahmed Wali Karzai (AWK) là “ông vua một cõi” ở miền Nam Afghanistan mặc dù chức vụ của ông rất khiêm tốn: Chủ tịch Hội đồng tỉnh Kandahar. AWK đang mơ tới chiếc ghế tỉnh trưởng và nhiều già làng đã đến Kabul yêu cầu chính phủ bổ nhiệm ông vào chức vụ đó. Tuy nhiên, ông AWK đã bất ngờ bị viên sĩ quan an ninh thân thiết nhất giết chết hôm 12-7.
Khó có người đủ sức thay thế
Những người chống đối, trong đó có không ít người Mỹ, mô tả ông AWK là một quan tham tàn bạo, đẩy nhiều thường dân Afghanistan về phía lực lượng nổi dậy, trong đó có Taliban. Ông AWK cũng bị tố cáo buôn lậu ma túy, hợp tác với CIA xây dựng lực lượng bán quân sự riêng.
Tuy vậy, theo đài BBC, ngay kẻ thù của AWK cũng phải công nhận rằng việc kiểm soát bằng bàn tay sắt bọc nhung của ông đã ngăn cản được một cuộc tranh giành quyền lực và tiền bạc đẫm máu giữa các bộ tộc vốn “bằng mặt nhưng không bằng lòng”, chỉ chờ một cơ hội thuận tiện là ra tay. Nay cơ hội đó đã đến: Em trai đồng thời cũng là người hùng của tổng thống đã chết.
Trong thời gian cầm quyền, ông AWK đã ưu đãi nhiều thứ cho bộ tộc Popalzai của ông, gây bất mãn trong 2 bộ tộc quan trọng khác là Barakzai và Alokozai ở Kandahar. Do bất bình, nhiều người của 2 bộ tộc này đầu quân cho Taliban chiến đấu chống lại chính quyền Kabul.
Nay ông AWK đã bị loại ra khỏi vòng chiến – nhiều khả năng do Taliban tổ chức – các nhà phân tích tin rằng Taliban sẽ nhân cơ hội này đẩy mạnh cuộc chiến.
Kate Clark, một chuyên viên cao cấp thuộc tổ chức Afghanistan Analyst Network, phân tích: Mặc dù có nhiều ứng cử viên thay thế ông AWK nhưng không một cá nhân nào có đủ sức đem lại sự bình ổn dù là tạm thời ở Kandahar.
10.000 lính Mỹ sẽ rút khỏi Afghanistan cuối năm nay theo kế hoạch rút quân dần từ nay đến cuối năm 2014
của Tổng thống Obama Ảnh: AP
của Tổng thống Obama Ảnh: AP
Ngày 13-7, Tổng thống Karzai đã bổ nhiệm Shah Wali Karzai, một em trai khác của mình, thay thế vị trí tù trưởng bộ tộc Popalzai của AWK. Thế nhưng, theo nhiều nhà phân tích, ông này có thể bảo vệ quyền lợi kinh doanh của người tiền nhiệm nhưng không thể “cai trị” Kandahar và miền Nam Afghanistan như AWK. Shah Wali Karzai là một doanh nhân được kính trọng nhưng ít tiếng tăm lại thiếu cái uy của AWK - em trai ông.
Đối với các nhà chiến lược Mỹ, trong bối cảnh cần phải đạt được 3 mục tiêu: Củng cố chính quyền Kabul, bắt đầu rút quân khỏi Afghanistan và nỗ lực đàm phán với Taliban tiến đến một hiệp định hòa bình, AWK chết đi để lại nhiều tiếc nuối. Bởi đơn giản, ông AWK can dự vào cả 3 mục tiêu kể trên. Ông đã tập hợp được nhiều bộ tộc ủng hộ Tổng thống Karzai, mở rộng quyền kiểm soát của Kabul đến các tỉnh. AWK cũng là cố vấn chiến lược của quân đội Mỹ-Anh, giúp họ hiểu biết sâu sắc hơn các bộ tộc, rất hữu ích trong giai đoạn Mỹ bắt đầu rút quân. Đặc biệt, kể từ năm 2007, AWK là nhà lãnh đạo Afghanistan đầu tiên bắt đầu đàm phán với Taliban.
An ninh có nguy cơ suy sụp
Sau cái chết của AWK, tình hình an ninh ở Kandahar và các tỉnh suy thoái một cách nghiêm trọng. Mặc dù lực lượng an ninh Afghanistan đã được tăng cường tối đa ở Kandahar nhưng ông Gulab Mangal, Tỉnh trưởng tỉnh Helmand, thoát chết trong một vụ phục kích trên đường đưa đám tang ông AWK ngày 13-7. Qua ngày hôm sau, một kẻ đánh bom liều chết tấn công thánh đường Hồi giáo Hikmatullah Hikmat trong lúc tiến hành lễ truy điệu ông AWK, giết chết một giáo sĩ cấp cao, chủ tịch hội đồng tỉnh Ulema và 3 người khác, gây thương tích cho 13 người. Lúc ấy, Tổng thống Karzai không có mặt tại buổi lễ.
Gần đây nhất là vụ ông Jan Mohammad Khan, cựu tỉnh trưởng tỉnh Uruzgan đồng thời là một trong những cố vấn quan trọng nhất của Tổng thống Karzai, đã bị sát hại đêm 17-7 cùng với một đại biểu quốc hội tỉnh Uruzgan.
Nguồn tin Bộ Quốc phòng Afghanistan cho biết 2 tay súng mình quấn đầy thuốc nổ đã tấn công vào nhà ông Khan ở quận Karl Char, thủ đô Kabul, giết chết ông này và nghị sĩ Mohammed Ashim Watanwal. Một tay súng đã bị cảnh sát chống khủng bố bắn chết trước khi kích hoạt thuốc nổ. Tay còn lại đã tự sát sau khi cố thủ trong nhà.
Taliban tuyên bố nhận trách nhiệm về vụ tấn công trên với lý do ông Khan “hợp tác và giúp đỡ lực lượng Mỹ giết chết dân lành Afghanistan trong các chiến dịch quân sự của NATO”- theo lời của Zabiullah Mujahid, người phát ngôn của Taliban.
Bài xã luận của tờ báo Ấn Độ The Indian Express ngày 19-7 viết: “Vụ ám sát ông Khan và AWK là một cú đánh trực tiếp vào nỗ lực thực thi quyền lực của chính phủ Afghanistan trong bối cảnh NATO chuẩn bị chuyển giao toàn bộ việc kiểm soát an ninh ở 7 khu vực trong tháng này. Nó cũng đặt ra một câu hỏi bức bách: Liệu lực lượng an ninh Afghanistan có đảm đương nổi việc bảo vệ những khu vực sắp được chuyển giao ?”.
Yunos Fakor, một nhà phân tích ở Kandahar, tỏ ra bi quan: “Cái chết của AWK có thể dẫn đến suy sụp tình hình an ninh vốn rất mong manh ở Kandahar. Các bộ tộc sẽ nổi dậy tranh giành quyền lực và Taliban sẽ nhân cơ hội đẩy mạnh cuộc chiến chống chính phủ Kabul. Tình hình này sẽ đe dọa nghiêm trọng thành tựu của quân đội nước ngoài, trong đó có vấn đề an ninh, ở trong và ngoài Kandahar”.
Văn Anh
NLĐ
0 nhận xét